DOWN SENDROMLU ÇOCUKLARDA BESLENME
Down Sendromu, Trizomi 21; genetik düzensizlik sonucu insanın 21. kromozom çiftinde fazladan bir kromozom bulunması durumu ve bunun sonucu olarak ortaya çıkan genetik bir farklılıktır.
Yeteneklerini maksimum düzeyde kullanabilmeleri için bu çocukların fiziksel, duygusal, zihinsel ve duyusal gelişimlerinin normalden daha fazla desteklenmeye ve geliştirilmeye ihtiyacı vardır. Bu sebeple, kendilerine yakın olan sosyal ortamlarda ve gelişim destekleyici merkezlerde bulunmalarını sağlayabilmek çok önemlidir.
Doğuştan belirli hastalıklarla doğabilecek olan bu bireylerimizin ilerleyen yaşlarda da ekstra hastalığa yakalanmamaları için alacağımız önlemlerin en büyüğü beslenme ile ilgili olmalıdır.
Büyüme, beyin gelişimi, hareketlerin düzenlenmesi, hayatı kolaylaştırmak, çıkabilecek sağlık problemlerini en aza indirebilmek için beslenmeye önem verilmeli ve dikkat edilmelidir.
BESLENME İLE İLGİLİ SAĞLIK PROBLEMLERİ
OBEZİTE (ŞİŞMANLIK)
Alınan enerjinin harcanan enerjiden fazla olması, yanlış beslenme alışkanlıkları ( Aşırı yeme, doyma hissinin olmaması, enerji içeriği yüksek besinlerin fazla tüketilmesi, sebze ve meyve tüketiminin düşük olması..),kas güçsüzlüğü , fiziksel aktivitenin az olması, hipotiroidi obezite oluşumunda etkili faktörlerdendir. Obeziteden korunmak için yeterli ve dengeli beslenme, fiziksel aktivite ve düzenli uyku çok önemlidir.
ÖNERİLER
- Yeterli ve dengeli beslenme için diyetisyen yardımı alınabilir.
- B grubu vitaminler, kalsiyum, demir vb. besin ögelerinden yetersiz olduğu için çok düşük enerjili diyetler uygulanmamalıdır.
- Sebze-meyve tüketimi, tam taneli unlu besinlerin, kuru baklagillerin tüketimi arttırılmalıdır.
- Yeterli su alımına dikkat edilmeli.
- Yağ ve şeker içeriği yüksek besinler azaltılmalıdır.
- Kızartmalar, hamur işleri, tatlı tüketimi azaltılmalıdır.
- Kızartma yerine fırında az yağlı pişirme, haşlama gibi pişirme yöntemleri tercih edilmelidir.
- Posalı besinler hem düşük enerji içerir, hem de daha uzun süre tokluk hissi sağlar. Ayrıca barsak hareketlerini arttırması ile kabızlık probleminin çözülmesine de yardımcı olur.
- Öğün atlanmamalı, öğün sayısı arttırılmalı. 5-6 öğün acıkma ve fazla yemeyi önler.
- Aile olarak aktif bir yaşam seçmek önemlidir. Birlikte yürüyüş yapmak, gezmek, çocuğun hoşuma giden aktivitelere yönlendirmek gibi uygulamalarla fiziksel aktivite arttırılabilir.
KONSTİPASYON(KABIZLIK)
Down sendromlu çocuklar kas güçsüzlüğü ve hareketsiz yaşam nedeniyle kabızlık riski altındadırlar.
ÖNERİLER
- Yeterince su tüketilmelidir.
- Yeterli lif alınmalıdır. Her gün çiğ sebze meyve tüketimi, kuru baklagiller, fındık,fıstık gibi kabuklu yemişleri, tahılları beslenmelerine eklemek, beyaz ekmek yerine tam tahıllı ekmek tercih etmek, yulaf ezmesini beslenmeye dahil etmek lif tüketimini arttırmak için önemlidir.
- Yoğurt ve kefir gibi probiyotiklerin günlük tüketimleri sağlanmalı.
- Aç karnına sabahları 2-3 adet kuru erik,kuru kayısı yendikten veya erik, kayısı reçelinden 1 kaşık alındıktan sonra ılık su içilmesi bağırsakların çalışmasına yardımcı olur.
- Fiziksel olarak aktif olunmalıdır.
HİPOTİROİDİ( TİROİT HORMONU AZLIĞI)
Tiroit bezinin yeterli hormon salgılamaması durumudur.Beyin gelişimi olumsuz etkilenir.Şişmanlığa eğilim ve kabızlık gözlenir
Yıllık tiroit hormonu kontrolleri yapılmayan veya bozukluk saptandığında düzenli tedavi edilmeyen Down sendromlu çocuklarda fiziksel gerileme ve öğrenme güçlüğü kalıcı olarak daha belirginleşir.
ÖNERİLER
- Ödem sık görülür. Su tüketimi ihmal edilmemelidir.
- Kafein içeren besinler fazla tüketilmemelidir. ( çay, kola, çikolata)
- Posalı besin tüketimi önemlidir.( Kabızlık ve şişmanlığın önlemesi için)
- Omega-3’ün tiroit fonksiyonlarının düzenlenmesinde yararlıdır.
- Tiroit bezi fonksiyonları için çinko ve selenyum mineralleri önemlidir.
- Soya ve soya ürünleri dikkatli tüketilmeli, fazla tüketiminden kaçınılmalıdır.
DİYABET
Diyabetten korunmak için; obezitenin önlenmesi, yeterli ve dengeli beslenilmesi, hazır besinlerden (çikolata, bisküvi, gofret, cips vb.), aşırı yağlı ve basit şekerli yiyeceklerden kaçınmak fiziksel aktivitenin arttırılması önemlidir
GASTRO ÖZAFAJİAL REFLÜ(GÖR)
Reflü nedeniyle yeterli beslenemeyen çocuklarda büyüme ve gelişme geriliği gözlenmektedir. Mide yanması, boğaz ağrısı, yutma güçlüğü, kusma ve göğüs ağrısı şeklinde kendini gösterir.
ÖNERİLER
- Az az ve sık sık yemeleri sağlanmalı,
- Yağ ve yağlı besinler azaltılmalı,
- Çok sıcak ve soğuk besinler/içecekler tüketilmemelidir.
- Acılı baharatlardan kaçınılmalıdır
- Bazı besinler (çay, kahve, çikolata, ketçap, karbonatlı içecekler, soğan, turunçgiller gibi) asit miktarını arttırdığı için tüketimi azaltılır.
- Egzersiz için yemekten sonra 1 saat beklenmeli,
- Su yemekle birlikte değil önce veya sonrasında içilmelidir.
- Yemek yendikten sonra hemen yatılmamalıdır. Uyuma esnasında yanma problemi oluyorsa yastık yükseltilebilir.
VİTAMİN-MİNERAL EKSİKLİKLERİ
Büyüme, gelişme, tiroit fonksiyonları için elzem olan çinko eksikliği Down sendromlu çocuklarda sık. Çinko eksikliğinde büyüme geriliği, yara iyileşmesinde gecikme, tat duyusu kaybı, çabuk hasta olma gibi belirtiler görülebilmektedir. Karaciğer,et, balık, tavuk, tam tahıllar,kabak çekirdeği,ceviz, badem çinkodan zengindir.
Kan hücrelerinin yapımı, oksijen taşınması,bilişsel performans üzerinde önemli etkisi olan demir eksikliği ile karşılaşılabilmektedir. Demir eksikliğini önlemek için demirden zengin besinlerin tüketimi çocukların büyüme, gelişme ve bilişsel işlem kapasitelerinde artış sağlayacaktır. Karaciğer, kırmızı et, tavuk, balık , yumurta, kuruyemişler, kurubaklagiller, yeşil yapraklı sebzeler demirden zengin besinlerdir.
Beyin, retina ve sinir hücre duvarlarının onarımı ve gelişmesi açısından önemlidir.Öğrenme güçlüğü yaşayan Down sendromlu çocuklarda omega-3 yağ asidi tüketimi arttırıldığında IQ düzeylerinde ilerleme saptanmıştır.Omega-3’ün en iyi kaynağı balıktır. Haftada 2 kez balık tüketilebilir. Ceviz, badem, fındık, keten tohumu ise bitkisel omega-3 kaynaklarındandır.
Eksiklik olduğuna doktor karar vermeli, uygun görülürse ek takviyeler ile eksiklik giderilmelidir.
BESLENME KİŞİYE ÖZELDİR. ÖNCE ÇOCUĞUMUZU TANIYALIM. ÇOCUĞUN GEREKSİNİMLERİ,EŞLİK EDEN HASTALIKLARI,VİTAMİN VE MİNERAL YETERSİZLİKLER, YEME DAVRANIŞLARI DİKKATE ALINARAK BESLENMESİ DÜZENLENMELİDİR.
Fiziksel ve mental gelişimlerinin izlenmesi açısından Down sendromlu çocukların belli aralıklarla kontrolleri mutlaka yaptırılmalı beslenmenin ise iyilik halinin geliştirilmesi için en önemli unsur olduğu unutulmamalıdır. Çocukların hep gülmesi dileğiyle…
Diyetisyen Şeyma Emeklioğlu
Non Alkolik Yağlı Karaciğer Hastalığı ( NAFLD ) ve beslenme ilişkisi – Şeyma EMEKLİOĞLU
Non Alkolik Yağlı Karaciğer Hastalığı ( NAFLD ) ve Beslenme İlişkisi
Non-alkolik yağlı karaciğer hastalığı alkol tüketimi dışındaki nedenlere bağlı olarak oluşan karaciğer hastalığının histolojik bulgularının olduğu bir hastalıktır
