İsti-ot yani Faydası Saymakla Bitmeyen Baharat İSOT…
Şanlıurfa ile özdeşleşmiş; damlarda güneş gören düz ve temiz alanlarda ,tohumu alınıp Şanlıurfanın o kavurucu sıcaklığı ile emek üstüne emek katılarak kurutulan Anadolunun özümsenmiş lezzetlerinden Urfa biberi , biraz tuz ,biraz zeytin yağı ve ne kadar teknoloji gelişse de gene tokmaktan vazgeçmeyenler için biraz da sıkı bir tempo… Evet binbir emek ile sofralarımıza kadar gelen o meşhur lezzetli baharat, İsot…
İsot tam bir , tarih tam bir kültürel mirastır. Kelimenin Türkçe kökenli olduğu ve ‘isti’ (sıcak) ve ‘ot’ kelimelerinin birleşmesinden geldiği bilinmektedir. Doğal yapısı sebebiyle başlarda ağızda tatlımsı bir tat bıraksada o hafif acı tat yavaş yavaş arkasından kendini hissettirir. Ne Şili biberi kadar çok acıdır ne de Amerikan pepperonisi kadar tatlıdır …
Peki ünü sadece ulusal olmayan ve tüm dünyaya yayılmış Anadolumuzun meşhur bu baharatı hafif acı tadı ile psikolojimize “biraz daha ye” baskısı verse de bizim görmediğimiz faydaları neler:
Acı ve kırmızı biberde yoğun olarak bulunan alkaloit kanser ve bir çok hastalıkta , hastalara iyi geldiği yapılan araştırmalar sonucu günümüze yansımıştır. İsotun iyi de bir iltihap söktürücü olduğu , bazı kesitsel araştırmalar ve istatistiklere göre de ağrı kesici etkiye sahip olduğu gözlemlenmiştir. İsot acı özelliği ve içeriğinde ki bileşenler sayesinde kolesterol düşürücü etkiye sahip olup, vücut içerisinde ki aşırı yağlanmanın da önüne geçtiği ve bu yağ yakıcı özelliği ile obezite için savunma baharatı sınıfına kendisini soktuğu yapılan bir takım araştırmalar sonucunda ortaya çıkmıştır . Toplum tarafından tam tersi düşünülsede isot kilo almaya değil bilakis kilo vermeye yararı olan önemli bir yağ yakıcıdır. Yemeklerimizin porsiyonlarını uzmanımızın istediği ölçek de ayarlarsak bir tutam isot ile sıradan bir yemeği diyet yemeği haline getirip kilo verimimizi hızlandırabiliriz…
İsot aynı zamanda dengeli tüketilmesi halinde mide asidini düzenleyici ve mikrop öldürücü etkilere de sahip olan tabiri caizse patojen savar sihirli bir besindir. Evet İsot bilinen aksine yağ yakıcı “zayıflatıcı” etki göstermektedir. WHO (Dünya sağlık Örgütü) ve Şili hükümeti tarafından yapılan ortak bir çalışma sonucu kırmızı bibere acı etkisini veren madde olan Capsicum sp. prostat kanseri hücrelerin ölümüne de aynı zamanda etki ettiği araştırmalar sonucunda ortaya çıkmıştır. Bibere acı veren bu maddenin Farmakolojik olarak bir kaç faydası da ; artrit eklem ve kas ağrılarının semptomatik tedavisinde kullanılmasıdır…
Harran Üniversitesi Tıp Fakültesi Biyokimya ve Klinik Biyokimya Anabilim Dalından yapılan açıklamaya göre de Şanlıurfa isotunun yaşlanmayı geciktirdiği adeta gençlik formülü daha iyi bir açıklama ile vücudumuzun metabolik yaşını genç tutmaya yardımcı olduğu geçtiğimiz yıllarda duyurulmuştur. Bunun yanısıra İsot ; cilde yararlı, akut ve bulaşıcı hastalıklara karşı etkili, C vitamini açısından zengin, sindirimi kolaylaştıran ve enzimatik faaliyetleri hızlandıran önemli bir baharattır . Vücuttaki aşırı yağ ve kolesterol birikiminin önlenmesini sağlayan önemli bir yağ yakıcı olması ile de zayıflama tedavilerimizde destek besin olarak kullanılabilinir…
İştah açan bir besin olsada dengeli ölçekte yani diyetisyen önerisi ile hesaplanıp önerilen yemek porsiyonlarımızın içine katabileceğimiz bir tutam isot diyetimiz açısından zayıflamaya yönelik bize destek sağlayan bir besin haline gelecektir, iyi bir idrar söktürücü olan isot , bulantıyı önler aynı zaman da soğuk kış aylarında gribal rahatsızlıklarımız da ter atıp mikropları vücudumuzdan atmamıza da katlı sağlar. Romatizmal hastalıklara iyi geldiği bademcik iltihabı ve bir çok iltihapta tedavi niteliğinde kullanılabilineceği , genetik olmayan saç dökülmesi, boyun tutulması, bronşit ve soğuk algınlığını gibi bir çok fizyolojik rahatsızlığımız için de vücudumuzda iyi bir savunma mekanizması oluşturur Anadolumuzun bu kültür mirası İSTİ – OT ; İSOT…
Stj. Diyetisyen Murat Kaplan
