İştah ve Hormonları ; Leptin Ve Ghrelin
Dünyada obezite oranlarının hızla artmasıyla birlikte bilim adamları, iştah metabolizmasında görev alan iki hormon olan leptin ve ghrelin hakkında bir çok araştırma yapmışlardır. Bu hormonların çalışma prensiplerini ve enerji dengesi yani kilo kontrolü üzerindeki etkilerini bulmak için çalışma yapmışlar.
Leptin hormonu; vücutta bulunan yağ hücreleri tarafından ve az miktarda mide, kalp gibi organlardan salgılanır. Bu hormon beynin hipotalamus düzeyinde etki ederek iştahı azaltmaktadır . Yemek yerken leptin seviyesinin artmasıyla beyine ‘doydum’ komutunu gönderir. Böylelikle yemek yeme aktivitesi durdurulur. Yapılan birçok araştırmada vücuttaki yağ miktarı azaldıkça kandaki leptin seviyesinin düştüğünü ve daha çok yemek yeme teşvik ettiği bulunmuş.
Eğer yemek yemedikten sonra hala bir açlık hissetme, kilo verememe gibi bir durum varsa aynı insülin direnciyle aynı özellikte olan ‘leptin direnci’ oluşur. İnsülin direncinde olduğu gibi fazla salgılansa bile ; beyine doydum mesajını iletemez. Sonuç olarak yemek yeme ve kilo alma kaçınılmaz olur. Leptin direnci oluşmuşsa aynı insülin direncinde olduğu gibi çok fazla rafine ve işlenmiş karbonhidrat tüketiminden uzak durulmalıdır. Glisemik indeksi düşük olan besinlerden tüketilmelidir. Leptin hormonunun seviyesini dengelemek için düzenli uyku uyunmalıdır.
Ghrelin hormonu ise; leptinin tam tersi çalışan bir hormon olup beyne “açım’ sinyallerini veren hormondur. Ghrelin hormonu başlıca midenin içinde olmak üzere sindirim sisteminin içinde salgılanır. Bu hormonun salgılanması açlık durumuna bağlıdır. Yemek öncesi kanda bulunan ghrelin miktarı artar, yemek sonrası ise azalır.
Peki ne yapmalı?
- Sıkı bir diyet sonrasında leptin hormonu azalır, ghrelin artar. Bunun sonucu olarak ta iştah artar.
- Bilinçsiz ve tek tip diyetlerden uzak durulmalıdır.
- Diyetin karbonhidrat, protein, yağ oranları dengeli olmalıdır.
- Diyette -ödül öğünü- olabilir
- Kaliteli uyku, aktif yaşam ile bu hormon seviyeleri dengede tutulabilir.
- Bol su içilmelidir. Bazen beynimiz susadığımızda da açlık ile aynı tepkiyi verir bu yüzden acıktığımızda ilk başta yemek yemek yerine önce su içilmelidir.
Diyetisyen Aysun Sariye DÜNDAR – Pera Beslenme ve Diyet Danışmanlğı
