Yeni eğitim- öğretim yılının başlamasına sayılı günler var. Yıl boyunca çocukların başarısını etkileyen birçok etmenden biri de şüphesiz tükettikleri besinler yani beslenme durumlarıdır. Peki çocukların beslenme sürecinde hangi besinler tercih edilmeli, nelere dikkat edilmeli?
Beslenme açlığı gidermek ya da canın istediği şeyleri yemek içmek değildir. Beslenme, insanın büyüme, gelişme ve sağlıklı bir şekilde yaşamı devam ettirebilmesi için besin öğelerini yeterli ve dengeli şekilde tüketmesidir. Sağlıklı, yeterli ve dengeli beslenme her yaş döneminde olduğu gibi özellikle de çocuklar için çok önemlidir. Okul çağındaki çocuklar hızlı büyüme ve gelişmeye sahiptir. Bu dönemde vücudun besin öğesine olan ihtiyacı hayatın diğer dönemlerine oranla daha fazladır. Ayrıca çocukların okullarda topluluk halinde bulunmaları bulaşıcı hastalıkların ve görünmeyen kazaların oluşma riskini arttırır. Yeterli ve dengeli beslenme ile vücut direnci arttırılıp bağışıklık sistemi güçlendirilebilir. Bu yaşlarda kazanılan beslenme alışkanlıkları yaşam boyu onlara eşlik eder. Aile, arkadaş çevresi ve medya araçları alışkanlıkların kazanılmasında büyük rol oynar. Yanlış kazanılan beslenme alışkanlıkları ilerleyen zamanlarda kalp hastalıkları, yüksek tansiyon, diyabet ve şişmanlık (obezite) gibi birçok hastalığa zemin hazırlar.
Yetersiz ve dengesiz beslenen öğrencilerde;
-
Büyüme ve gelişme geriliği
-
Ağır ve sık görülen enfeksiyonlar
-
Kabızlık
-
Diş çürükleri
-
Şişmanlık
-
Demir Eksikliğine Bağlı Anemi vb. hastalıklar meydana gelebilmektedir.
Bununla beraber yetersiz ve dengesiz beslenen öğrencilerin;
- Dikkat sürelerinin kısaldığı
- Algılamalarının azaldığı
- Öğrenmede güçlük çektikleri bilinmektedir.
Doğru beslenme için altın kural kahvaltı, öğle ve akşam yemeği olarak bilinen 3 ana öğünü düzenli ve atlamadan tüketmektir.
Özellikle öğrenciler için en önemli öğün KAHVALTIDIR.
Gece boyu süren açlıktan sonra, vücudumuz ve beynimiz güne başlamak için enerjiye ihtiyacı vardır. Kahvaltı yapılmadığı takdirde dikkat dağınıklığı, yorgunluk, baş ağrısı, zihinsel performansta azalma ve okul başarısında düşüş meydana gelir. Bu nedenle, güne yeterli ve dengeli yapılan bir kahvaltı ile başlamak öğrencilerin okul başarısının artmasında son derece önem taşır. Çocukların her sabah düzenli olarak kahvaltı yapmaları sağlanmalı ve alışkanlık haline getirilmelidir.
Artan enerji ihtiyacının karşılanabilmesi, gün boyu fiziksel ve zihinsel performansın en üst düzeyde tutulabilmesi için ara öğünlere de ihtiyaç duyulur. Öğünlerde vücudun ihtiyacı olan enerji, karbonhidrat, protein, yağ, vitamin ve minerallerin alınabilmesi için 4 besin grubunda (et, yumurta, kurubaklagil – süt ve süt ürünleri – ekmek ve tahıl ürünleri – sebze ve meyveler) bulunan besinlerin dengeli şekilde tüketilmesi şarttır. Özellikle kemik ve diş gelişimi için günde 2 su bardağı kadar süt veya 2 kâse yoğurt, 1 kibrit kutusu kadar beyaz peynir tüketmeleri önemlidir. Öğünlerde çeşitlilik sağlanmalı, lifli besinler tüketilmeli, çok şekerli ve yağlı yiyeceklerden uzak durulmalıdır.
Çocuklar için örnek kahvaltı menüleri;
Kahvaltı 1:
Kaşarlı tost
1 su bardağı süt
1 adet meyve
Kahvaltı 2:
Peynirli omlet
Ekmek
1 su bardağı taze sıkılmış meyve suyu
Kahvaltı 3:
1 su bardağı süt
1 adet haşlanmış yumurta
1 adet poğaça
1 adet meyve
Kahvaltı 4:
1 su bardağı süt
1 adet haşlanmış yumurta
1-2 tatlı kaşığı kakaolu fındık ezmesi
1 adet meyve
Ekmek
Kahvaltı 5:
1 adet haşlanmış yumurta
4-5 adet zeytin
1 su bardağı süt
Domates-salatalık
Ekmek
! Dikkat : Menülerde verilen besinlerin miktarları çocuğun yaşına, cinsiyetine, boyuna, kilosuna, fizyolojik durumuna, enerji ve besin öğesi ihtiyacına göre değişkenlik gösterir. En sağlıklı ve doğru bilgi için doktorunuzdan ve diyetisyeninizden yardım alınız.
Dikkat Edilmesi Gereken Hususlar:
- 4 temel besin grubunda yer alan besinler her öğünde mutlaka tüketilmelidir.
- Günde en az 2 su bardağı süt içilmelidir.
- Günde en az 5 porsiyon taze meyve ve sebze tüketimi sağlanmalıdır.
- Günde en az 8-10 bardak sıvı tüketilmelidir.
- Çay, kahve, gazlı içecek, hazır meyve suları yerine; süt, ayran ve taze sıkılmış meyve suları tercih edilmelidir.
- Çiğ tüketilen sebze ve meyveler bol su ile yıkanmalıdır.
- Gelişi güzel diyet yapılmamalıdır.
- Yemeklerden önce ve sonra eller mutlaka yıkanmalıdır.
- Yemekler yavaş ve iyi çiğneyerek yenmelidir.
- Düzenli ve yeterli süre uyunmalıdır.
- Öğün aralarında şekerli besinler tüketilmemesine özen gösterilmelidir. Tüketildiği takdirde dişler fırçalanmalı ya da ağız bol su ile çalkalanmalıdır.
- Düzenli güneşlenerek kemik ve diş sağlığı bakımından önemli olan D vitaminini almaları sağlanmalıdır.
- Çocukların boy uzunluğu ve ağırlık takibi düzenli olarak yapılmalıdır.
- TV, bilgisayar ve tablet başında geçirilen zaman azaltılmalı, düzenli olarak egzersiz yapılmalıdır.
Yeni eğitim döneminde tüm çocuklara sağlık ve başarı dilerim.
Diyetisyen Rümeysa ÖZKAN
rumseozkan@gmail.com
