PEDİYATRİ DİYETİSYENLİĞİNE BAKIŞ
Ülkemizde son yıllarda popülaritesi giderek artan diyetisyenlik mesleği, hızlıca ve kontrolsüzce yaygınlaşan her şey gibi bir çok sorunu beraberinde getirdi. Henüz hocası bile olmayan bölümlere öğrenci alınması, her üniversiteye bölüm açılması, yüksek lisans eğitimi veren kurumların özel üniversite ağırlıklı olması, atamaların azlığı ve işsizlik…
Fakat sorunlar çözüme ulaşmada en büyük yardımcımızdır. Zaman umutsuzluk değil, üretme, yeni fikirler geliştirme, dizimizi dövmek yerine elimizi taşın altına koyma vaktidir.
Mesleğimiz dünyanın en faydalı mesleklerinden biri olsa da, bence şu an ergenlik dönemini yaşıyor, Kendini tanıyor, tanıtıyor, kim olmak istediğine karar vermeye çalışıyor.
Benim düşüncem,” meslekte branşlaşma ” ne zaman tam anlamıyla oturursa, o zaman biz de ayakları yere sapasağlam basan diyetisyenler olarak işimizi yapacağız. Konu branşlaşmaya gelmişken, ben de çok önemli bir alanımızdan bahsetmek istiyorum size. İşte birçok yönüyle Pediyatri Diyetisyenliğine bakış…
1. Pediyatri Diyetisyenliğinin Tarihçesi
Pediyatri kelimesi Yunanca pais (pedi)=çocuk, iatros=doktor kelimelerinden türemiştir. M.Ö 1552’de Erbes Papirüslerinde anne sütünün hastalıklarından koruyucu etkilerine değinilmiştir.
Tıbbın babası olarak kabul edilen Hipokrat, ” Açlığa en az dayanan çocuklardır. Büyüme çağında yiyeceklerin bol alınması gerekir.Yoksa vücut kendi kendini yer.” sözleriyle çocuk beslenmesinin önemini asırlar öncesinde vurgulamıştır.
Çocuk Hastalıklarına ilişkin basılı ilk kitap İtalyan Bagallarder’in (1472) Çocuk Hastalıkları El Kitabı’dır.
Batı dünyasında ilk çocuk hastanesi (1802) Paris’te önceleri yetimhane olan bir binadır.
“Diyetisyenlik ” mesleği 1890 yılında tanımlanmış, 1917 yılında diyetisyen çalışma alanları 1)Klinik 2)Yönetici 3)Toplum Sağlığı 4)Eğitici olarak sınıflandırılmıştır. 1981 yılında ise Pediatri Diyetisyenliği bir uzmanlaşma alanı olarak gündeme gelmiş, 1998 yılında Kanada’da resmi olarak kabul edilmiştir.
Bizim ülkemizde 1962 yılında kurulan Beslenme ve Diyetetik bölümü mezunları için henüz bir akreditasyon ve branşlaşma yoktur.
Pediatri alanında çalışan diyetisyenler elbette var, fakat aynı Tıp ve Diş Hekimliğindeki gibi bir uzmanlık eğitiminin olması gerektiği su götürmez bir gerçektir.
2. Pediyatri Diyetisyeninin Sahip Olması Gereken Özellikler
Sağlığın her alanında olduğu gibi, diyetisyenlikte de çocuk alanında çalışacak diyetisyenin sahip olması gereken özellikler vardır.
Evet tüm diyetisyenler güler yüzlü olmalıdır, ama pediatri diyetisyeni bu konuda 1 numara olmalıdır.
Çocuklar küçük yetişkinler değildir. Onlarla iletişim kurabilmek başlı başına bir yetenektir. Çocuk beslenmesine ilgi duymanız ve çocukları sevmeniz bu alandaki başarınızın kapısını açacaktır.
Çocuklar renklere, kokulara, görüntülere yetişkinlerden çok daha fazla dikkat ederler. Bu sebeple daima bakımlı,temiz,iyi giyimli olmalısınız.
Çocuklara özel diyetlerini ya da sağlıklı beslenmeyi, yetişkinlere anlattığınız şekilde anlatamazsınız. Çocuk kitapları,eğitici oyuncaklar, eğitici çizgi filmler, anne-çocuk kitapları ile bol bol haşır neşir olmanız gerekecek.Böylece siz de yaratıcı eğitim materyalleri konusunda daha başarılı olabilirsiniz!
Mutfakla aranızı iyi tutmanızda da fayda var. Gebelikte mide bulantılarına, emziklilikte süt verimine,iştahsız çocuğa, ek besine geçiş zorluklarına, metabolik hastalıklı çocuğa lezzetli menülerin oluşturulmasında sizin sihirli ellerinizden çıkacak tariflere hep ihtiyaç olacak.
3. Pediyatri Diyetisyeninin Hakim Olması Gereken Alanlar
Gebelikte Anne Sağlığı ve Beslenmesi, fetüsün büyüme gelişmesini etkileye faktörler,Emzikli Beslenmesi,Anne Sütünün Önemi, Yeni Doğanın Büyüme ve Gelişmesi, Prematüre Beslenmesi,Tamamlayıcı Beslenme,Kritik Hastalıklarda Beslenme Tedavisi,0-1 Yaş Bebek Gereksinimleri, Sindirim Sistemi Fonksiyon ve Enzimlerinin Gelişimi,Beslenme ve Zihinsel Gelişim Etkileşimi,Besin Alerjilerinde Beslenme Tedavisi,Hastalık Durumlarında Tıbbi Beslenme Tedavisi,İştahsızlık Nedenlerinin İncelenmesi,Yeme Bozukluğu Sorunlarının Önlenmesi,Hekim, Aile,Okul Sağlığı Komitesi ve öğretmenlerle işbirliği yapılması konularında bilgi sahibi olmalıdır.
4. Pediyatri Diyetisyeni Neler Yapar?
Pediatri Diyetisyeni sağlıklı bir gebelik için annelere önerilerde bulunur. Kilo takiplerini yapar, gebeliğe bağlı şikayetleriyle ilgili besinsel çözümler sunar. Gestasyonel Diyabet, Preeklemsi gibi hastalıklarda tıbbi beslenme tedavisini yürütür.
Emziklilik dönemindeki annenin süt verimini arttırarak doğum kilolarını vermesi için beslenme tedavisini yürütür.
Prematüre doğumlarda bebeğin enteral-parenteral beslenmesinde Nütrisyon Ekibinde önemli bir görev üstlenir.
0-2 Yaş dönemi boyunca anne sütü, mamayla besleme,ek besinlere geçiş gibi konularda danışmanlık hizmeti sunar.
Kreş ve okulların menülerinin hazırlanması, öğrenci ve velilerin sağlıklı beslenmesi konusunda okullarla işbirliği içinde çalışır.
PKU,Galaktozemi,Çölyak,Kistik Fibrosiz,Diyabet,Epilepsi gibi hastalıkların Tıbbi Beslenme Tedavisini yürütür. Hekim,psikolog,fizyoterapist, hemşire gibi sağlık profesyonelleri ve ailelerle koordine şekilde çalışır.
Bütün çalışma alanlarıyla ilgili gelişmeleri takip eder, dergi,gazete,TV veya sosyal medya aracılığıyla bunları paylaşır.
Çocukluk Çağı Obezitesinin önlenmesi ve tedavisiyle ilgili, bireysel ve grup terapileri yapar, çeşitli organizasyonlarla birlikte çalışır,projeler geliştirir ve uygular.
Hastalıklara özgü tarifeler geliştirir.Bunları meslektaşlarıyla ve diğer bireylerle paylaşır.
Ergenlik Döneminde sıkça karşılaşılan Yeme Bozukluklarında Beslenme Tedavisini sağlık ekibiyle iletişim halinde kalarak yürütür.
5. Neden Bu Kadar Önemli?
Yukarıda kısaca bahsettiğim çalışma alanlarındaki yoğunluk, büyüyen,gelişen ve değişen bir varlık olması sebebiyle çocuk hastalıklarında beslenme tedavisinde kullanılan formüllerin ve tedavilerin karmaşıklığı bu alanda uzmanlaşmayı zorunlu hale getirmektedir.
Sağlıklı beslenme alışkanlıklarını çocukluk çağında kazandırmak, bir yetişkinin kemikleşmiş alışkanlıklarını değiştirmekten çok daha kolay ve önemlidir.
Çığ gibi büyümekte olan obezite ve buna bağlı hastalıklardan çocuklarımız da nasibini almaktadır.
Tıptaki Pediatri, Diş Hekimliğindeki Pedodonti, Psikolojideki Pedagoji gibi Diyetisyenlikte de Pediatri Diyetisyenliği bir uzmanlık alanı olarak karşımıza çıkmalıdır.
Çünkü çocuklar geleceğimizdir ve her çocuk özeldir…
Sevgiyle,
Diyetisyen Ayşenur ŞAHİN
