PREBİYOTİK, PROBİYOTİK, SİNBİYOTİK
Sağlığımızı korumada sindirim sisteminde yer alan mikro floranın büyük önemi vardır. Mikrofloranın görevini yerine getirmesinde prebiyotik, probiyotik ve sinbiyotik gibi gıda katkı maddelerinden yardım alınmaktadır.
Besinlerimiz bu gıda katkı maddelerini kullanarak fonksiyonel hale getirilebilir. Süt ürünlerinde bulunan Laktik asit bakterileri sindirim sistemi şartlarında canlı kalamıyor. Bu yüzden gıdalara Lactobacillus acidophilus ve Bifido bakteriler benzeri probiyotikler eklenmektedir.
PREBİYOTİKLER
Yunancada “pros” ve “bios” kelimelerinin bileşimi ile bir araya gelmiştir. Bağırsak sistemine fayda sağlayarak gıda katkısı olarak kullanılan canlı organizmalardır (can,2007).
Probiyotikler sindirilemezler. Kolon bakterilerinin gelişimine fayda sağlayan karbonhidratlardır. Seçici olarak fermente edilebilirler. Etkilerini tam olarak görebilmek için 8-40 gün kadar kullanılmalıdır (rao,2001). En çok bilinen prebiyotik oligosakkarittir. Patojen mikroorganizmaların dışkı ile atılmasını sağlarlar (spring,1998). Oligosakkaritler sindirelemezler fakat kolon bölgesinde Lactobacillus ve Bifidobacterium tarafından fermente edilirler. Böylelikle prebiyotik etki gösterirler.
Oligosakkaritler hindiba, yer elması, pırasa, enginar, domates gibi gıdalarda bulunur. Gıda endüstirisinde ise frukto-oligosakkaritler(FOS), galakto-oligosakkaritler(GOS), transgalakto-oligosakkaritler(TOS), KOS, LAK, laktosükroz, inülin(INU), soya fasülyesi oligosakkaritleri(SOS) en yaygın bulunanlardır (shin ve ark., 2000). İnülin son zamanlarda gıdalarda çok fazla kullanılıyor. Kolon bölgesinde fermente edilebiliyor.
Prebiyotik etki gösterir. Memelilerin sütünde bulunur. Kolostrumda en yüksek bulunan bileşendir. Yeni doğan canlıyı enfeksiyonlara karşı korur (hanson ve ark., 2008).
Gıdalarda bulunan bazı prebiyotikler
- -İnülin -Laktuloz
- -Sorbitol -Palatinoz
- -FOS -GOS
- -Laktosukroz -Oligomat
Prebiyotikler sindirim sisteminin ph’sını yükseltir, yararlı bakterilerin artmasına yardımcı olur. Gıdalarda ki toksik maddeleri temizlerler. Alerjen unsurları yok etmeye yardımcıdırlar. Kansorojen faktörleri etkisiz hale getirmeye çalışırlar. Bağışıklığa destek olurlar. Şekeri kolesterolü düzenlemeye yardımcıdırlar. Yoğurt, kefir ve peynirde bol miktarda bulunur.
PROBİYOTİKLER
Gerektiği kadar alındığında sağlığımız ve fizyolojimiz üzerinde fayda sağlayacak etkileri vardır (Şener ve ark., 2008). Turşu, ekmek, çiğ sucuk, fermente süt ürünleri, bira, şarap, kımız, kefir probiyotiklerden zengindir (yağcı, 2002). Gıdalarda en az 106 koloni/g bulunmalıdır (samona ve rabinson,1994).
Probiyotikler asıl laktik asit bakterileridir.
Başlıca probiyotikler
- -L.brewis -L.casei
- -Bb.bifidum -Bb.infantis
- -B.lentus -B.subtilis
- -Aspergillus niger -Candida torulopsis
Probiyotiğin yunanca kökeni “yaşam için” anlamına gelir. Bağışıklık sistemini düzenler ve güçlendirir. Vitaminlerin sentezini yapar. Zararlı maddelerin kana geçmesini engeller. İshali önlemede ve tedavisinde yardımcıdırlar. Kabızlık için faydalıdır. Probiyotikler ph’ı düşürürler. Bağırsak hareketlerini arttırırlar. Laktik asit ph’ı düşürünce diğer bakteriler için uygun olmayan bi ortam olur. Patojenlerin üremesini engeller. Bağırsakların enzim aktivitesine yardımcı olup; laktaz, maltaz, sükraz aktivitesini artırırlar. Antikor üretiminide arttırırlar.
SİNBİYOTİKLER
Prebiyotikleri ve probiyotikleri bir arada bulunduran gıda veya gıda katkı maddeleridir (Douglas ve sanders,2008). En iyi bilinen sinbiyotikler Bifidobacteriumlar+FOS, Lactobacilluslar+Laktitol, Bifidobacteriumlar+GOS kombinosyonlarıdır (gülmez ve gülen,2002). Gastrointestinal bölgede probiyotiklerin artmasına yardımcı olurlar. Karın ağrısı, şişkinlik, gaz problemine iyi gelir.
Kısacası probiyotikler yararlı bakterilerdir. Prebiyotikler; probiyotiklerin beslenmesini, sayısının artmasını sağlayan sindirilemeyen besinlerdir. Prebiyotik ve probiyotik bileşimi çok daha güçlü bir etki gösterdiği için ortaya sinbiyotikler çıkmıştır.
Sağlıklı Günler
İrem Sena İLÇİN
