Categories: Beslenme ve DiyetetikDiyetisyenleri ilgilendiren konularGenelGüncel BilgilerÖğrenci Paylaşımları

Fonksiyonel gıdalar da akla gelenler

Yeterli ve dengeli beslenmenin önemini sürekli vurguluyoruz. Yeterli ve dengeli beslenme bedene ihtiyacı olan enerji, besin öğeleri ve diğer biyoaktif maddelerin yeteri kadar alınması ve öğünlerde dengeli tüketilmesidir. Besinleri yeterli ve dengeli şekilde tüketmekle birlikte besinlerin besleyici etkisinin yanında iyi hali koruyan, geliştiren ve hastalık oluşma riskini azaltan gıdalar olmalıdır ve bu gıdalara fonksiyonel gıdalar denilmektedir.

FONKSİYONEL GIDALAR:

Fonksiyonel etken içeren doğal gıdalar
Fonksiyonel etken ilave edilen yani zenginleştirme yapılan gıdalar

-Omega 3- Omega 6 içeriği artırılmış gıdalar

-Diyet lifi içeriği artırılmış gıdalar

-Tuza iyot eklenmesi

-Margarine A vitamini, süte D vitamini, meyve sularına kalsiyum katılması

-Resveratrol(üzüm çekirdeği ekstresi)eklenmiş gıdalar örnek verilebilir

Zararlı bileşiği çıkartılan gıdalar

-Na azaltılmış tuz ve ya Na içermeyen tuzlar

-Düşük kalorili gıdalar

-Glutensiz gıdalar

-Diyabetik gıdalar(şeker içermeyen)

-Fenil ketonüri hastalar için özel gıdalar örnek verilebilir

Ülkemizde; probiyotik yoğurtlar, prebiyotik içecekler, çeşitli bitkisel çaylar, DHA katkılı çerez gıdalar, diyet lif içeriği yüksek ürünler, enerjisi azaltılmış gıdalar, omega-3 yağ asiti içeren gıdalar, glutensiz ekmek, sporcu gıdaları, kalsiyumla zengin süt, folik asit ve demir zengini ekmek gibi, bitki sterolleri ve bitki stanol esterleri içeren modifiye margarin ürünleri kullanılmaktadır.

Kafkas Üniversitesi Besin Hijyeni Ve Teknolojisi Anabilim dalı hazırladığı doğal fonksiyonel gıdaları tablolaştırmıştır.

KAYNAK	SINIF/BİLEŞİK	BAŞLICA YARARLARI
	KEROTENOİDLER
Havuç, bazı meyveler	Beta karoten	Hücrelere zarar veren serbest radikalleri nötralize eder, hücresel antioksidan savunmayı destekler
Karalahana, mısır, ıspanak, yumurta, turunçgiller	Lutein, zeaxanthin	Sağlıklı görünümün devamına katkı sağlar
Domates ve işlenmiş domates ürünleri	likopen	Prostat sağlığına katkıda bulunur
	DİYET LİFLERİ
Buğday kepeği	Çözünmeyen lif	Sindirim sistemi sağlığına katkıda bulunur
Yulaf kepeği ve unu	Beta glukan	Koroner kalp hastalığı (KKH)riskini azaltır
Psylium tohumu kabuğu	Çözünen lif	KKH riskini azaltır
	YAĞ ASİTLERİ
Ağaçta yetişen sert kabuklular	Tekli doymamış yağ aitleri(MUFA)	KKH riskini azaltır
Ceviz, Keten tohumu	Çoklu doymamış yağ asitleri(PUFA),omega-3 yağ asitleri	Zihin ve görme fonksiyonlarına katkıda bulunur
Balık ve deniz ürünleri yağı	PUFA	KKH riskini azaltır zihin görme fonksiyonlarına katkıda bulunur
Sığır ve kuzu eti, bazı peynirler	PUFA ve konjine linoleik asit	Vücut geliştirme ve immün sistemin fonksiyonuna katkıda bulunur
	FLAVONOİDLER
Kabuklu meyveler, kiraz, vişne, kırmızı üzüm	Antosiyanidinler	Antioksidan savunmayı destekler, beyin fonksiyonlarına yardımcı olur
Çay, kakao, çikolata, elma, üzüm	Kateşinler	Kalp sağlığına yardımcı olur
Turunçgiller	Flavanonlar	Antioksidan savunmayı destekler
Soğan,çay,elma,brokoli	Flavanoller	Antioksidan savunmayı destekler
	İzotiyosyanatlar
Karnabahar, brokoli, brokoli filizi, lahana, karalahana, bayırturpu	Sulforafen	Zararlı bileşiklerin detoksifikasyonu sağlar ve antioksidan savunmayı destekler
	FENOLLER
Elma, armut, ağaç meyveleri, bazı sebzeler	Kafeik ve ferulik asit	Genel sağlığı ve kalp sağlığını destekler
	BİTKİ STANOLLERİ/STEROLLERİ
Mısır, soya, buğday, ağaç yağları, mortifiye gıdalar ve içecekler	Serbest stanol/steroller	KHH riskini azaltır
	PREBİYOTİK/PROBİYOTİK
Tahıllar, soğanlar, bazı meyveler, sarımsak, bal, pırasa	İnülin,frukto oligosakkaritler	Sindirim sistemi sağlığını artırır
Yoğurt ve diğer süt ürünleri	Laktobasiller bifidobakteriler	Sindirim sistemi sağlığını ve sistemik bağışıklığı destekler
	FİTOÖSTROJENLER
Keten, çavdar, bazı sebzeler	Lignanlar	Kalp ve immün sistem sağlığını destekler
	SÜLFİTLER/TİYOLLER
Sarımsak, soğan, pırasa, yeşil soğan	Dallyl, Allyl menthyl trisulfide	Zararlı bileşiklerin detoksifikasyonu, kalp sağlığı ve sağlıklı immün sistemi destekler
Turpgiller	Ditiyltiyonlar	İmmün fonksiyonları destekler
	TANNİNLER
Yaban mersini, kakao, elma, çilek, üzüm, şarap, yer fıstığı, tarçın	Proantisanidinler	Üriner sistem ve kalp sağlığını destekler

Sonuç olarak fonksiyonel gıdalar hastalık oluşma riskini azaltan, yaşam kalitesini artırmak için insanların diyetlerinde bulunması gereken değerli gıdalardır. Bununla birlikte fonksiyonel gıdaların her derde deva mucizevî gıdalar olmadığı bilinmelidir. Fonksiyonel gıdalar Gıda ve İlaç Teşkilatı (FDA) tarafından kabul edilen hastalık / diyet ilişkisi konusunda iddiası kanıtlamış bilimsel çalışmalar içeren gıdalar olmalıdır. İnsanları doğru şekilde fonksiyonel gıdalara ilişkin bilgilendirmek gerekir ve besinlerin kişinin gereksinimi doğrultusunda günlük beslenmelerine daha fazla özen göstermeye teşvik etmeliyiz.

[vc_cta h2=”Sağlıkla Kalın … ” style=”flat” color=”purple”]ÖZLEM KAYA
ERCİYES ÜNİVERSİTESİ BESLENME VE DİYETETİK BÖLÜMÜ

[/vc_cta]

Html code here! Replace this with any non empty text and that's it.

Hürmet Küçükkatırcı

Erciyes Üniversitesi Beslenme ve Diyetetik Bölümü