Bazı hücreler, çevresel faktörlerin çok basamaklı bir süreç içinde, hücre DNA’sında ve kromozomların fonksiyonel birimleri olan genlerde oluşturduğu değişiklikler neticesinde kontrolsüz olarak bölünmeye başlarlar ve normalde olmayan bir oluşum meydana getirirler. Bu anormal hücrelerin kontrolsüz büyüme ve yayılma özelliğine sahip olması ile gelişen büyük hastalık grubuna kanser adı verilir.
Epidemiyolojisine bakıldığında: erkeklerde en çok görülen kanserler; akciğer, prostat ve kolerektal kanserken, kadınlarda; meme, troid ve kolorektal kanserdir.
kanser-ve-beslenme-zeynep-dogan
Beslenme kanser oluşumunu hangi yollarla etkiler?
turuncgiller-kanser
Diyetin posa içeriği
Gıda katkı maddelerinin etkisi
Küf ve tüksinler ( özellikle aflatoksin!)
Kontamine sular
Pişirme yöntem ve hataları (defalarca kullanılan kızartma yağları!)
Sigara ve alkolün etkisi
Ve daha büyük bir etken olan obezite.
Turpgillerin Tüketiminin Kanser Oluşumu Üzerine Etkisi
Son zamanlarda sebzelerin bir alt grubu olan turpgiller (kükürtlü sebzeler, brassicaceae), potansiyel koruyucu özellikleri nedeniyle kanser araştırmalarında dikkat çekmektedir. Bu alt grup; brokoli, Brüksel lahanası, lahana, karnabahar, mor lahana, hardal, şalgam, turp, Çin lahanası gibi sebzelerden oluşmaktadır. Bu sebzeler kanser önlemede önemli rol oynayabilecek karotenoid, C vitamini, folat ve çözünebilir lif kaynaklarından zengindir. Aslında, turpgillerin kansere karşı koruma yeteneği, Sülforafan ve indol-3-karbinol gibi diyetsel anti-karsinojen bileşiklerin öncüsü olan glukosinolat içeriğiyle ilişkilendirilmektedir.
turpgiller-zeynep-diyetisyen
Turpgillerin bazı türleri ve glukosinolat içerikleri:
Turpgil türü
Tüketim miktarı (g)
Glukosinolat miktarı (mg)
Brüksel lahanası
50
123
Brokoli
50
30.5
Lahana
50
54.5
Karnabahar
50
31
Pişirme ?
turpgiller
Glukosinolatlar suda çözünür maddeler olduklarından sebzelerin suyuyla atılırlar. Sebzenin 9-15 dakika kaynatılmasıyla %18-59 oranında kayıp olmaktadır. Yüksek ısıda uzun süre pişirme mirosinaz enzimini inaktive etmektedir. (Mirosinaz enzmi; glukosinolatın parçalanmasında görevli enzimdir.) Bu nedenlerden dolayı, pişirirken az su ile buğulama yapmak en iyi tercih olacaktır.
Yapılan çalışmalara göre turpgilleri tüketerek aşağıdaki kanserlerin oluşum riskini azaltabiliriz:
zeynep-dogan-2017
ovaryum kanseri,
pankreatik kanser,
kolorektal kanser,
akciğer kanseri,
mesane kanseri,
meme kanseri ve gastrik kanser.
Peki bu kanserlerin oluşum risklerini azaltmak için tüketim miktarımız ne olmalı?
Günlük toplam 5 porsiyon sebze meyve tüketimi önerilmektedir. Bu 5 porsiyonun da; 2 porsiyonu meyve ve 3 porsiyonu sebze şeklinde tüketilebilir. Yapılan çalışmalara göre turpgillerin tüketimi haftada en az 1 porsiyon olmalıdır. Yapılan çalışmaların özellikle turpgillerin 2 major tipi olan brokoli ve lahana tüketimi üzerine yoğunlaştığını görüyoruz, dolayısıyla bu 2 türün tüketimine ayrıca dikkat edilmelidir. Ayrıca turpgillerin özellikle çiğ olarak tüketilmesinin daha etkili olduğu unutulmamalıdır.
Kaynakça
1) Royston K. J. ve Tollefsbol T. O. The Epigenetic Impact of Cruciferous Vegetables on Cancer Prevention, Curr Pharmacol Rep 2015, 1:46–51
2) Aksoy M. Kanserde Beslenme, In: Diyet El Kitabı (8.baskı), Hatipoğlu, Ankara, 2014: p323-383
3) Gültekin M. Ve ark. Türkiye Kanser İstatistikleri, T.C. Sağlık Bakanlığı Türkiye Halk Sağlığı Kurumu, Ankara 2016
Genç Diyetisyenler Ekibi
genc.diyetisyenler@gmail.com Beslenme ve Diyetetik Bölüm Portalı