Sizin de bildiğiniz üzere vitaminler sağlığımız için hayatımızda önemli bir yere sahiptir. Biz bu yazımızda çeşitli meyve ve sebzelerde bulunan C vitamininden bahsedeceğiz. C vitamini nedir, işlevleri nelerdir, eksikliğinde neler meydana gelir, kaynakları nelerdir ve günlük ne kadar tüketmemiz gerekir? Sorularına cevap vermeye çalıştık. Sizi yazımızla baş başa bırakalım artık.
Askorbik asit diğer adıyla C vitamini, B vitaminleri gibi suda çözünen, monosakkarit türevi bir vitamindir. Vitaminler içinde en dayanıksız olan C vitamini vücudumuzdaki çeşitli dokular, reaksiyonlar ve besin öğelerinin kullanımı için önemlidir. Bitkilerde ve birçok hayvan türünde D-glikozdan sentezlenirken, insan vücudunda sentezlenemediği gibi depo da edilemez. Bu sebepten dolayı günlük C vitamini gereksinmemizi karşılamak zorundayız. Peki neden karşılamak zorundayız? Şöyle bir bakalım.
1-Dokuları bir arada tutan,dokular arası bir protein olan kollajenin sentezinde görevlidir.
2-Kılcal kan damarlarının kuvvetli olmasında görev alır.
3-Kışın bol miktarda C vitamini almaya çalışmamızın sebebi C vitamininin bakteri ve toksinlerden koruyucu etkisidir.
4-Fe,Ca mineralleri ile tiamin(B1 vitamini), folik asit ,A ve E vitaminlerinin vücutta kullanılmasında yardımcı olur. Ancak C vitamininin 1g’ın üzerinde alımı B12 vitamininin biyoyararlılığını azaltır.
5-Bitkisel kaynaklı demirin (Fe+3) emilimi, demirin indirgenmesi ve demirin kemik iliğine taşınmasında yardımcı olur.
6-Gözde yüksek miktarda bulunduğu için katarakt gelişimini geciktirir.
7-Kolesterol metabolizmasını düzenler ve bazı aminoasitlerin(tirozin ve triptofan) metabolizması için gereklidir.
8-Yağlı besinlerde acımayı önlemek için ve ekmek yapımında glutenin iyi oluşması için kullanılır.
Bu işlevleri gerçekleştiren C vitamini, kuşburnu, çilek, portakal, limon, mandalina, üzüm, kayısı, erik, karpuz, muz meyvelerinde; patates, domates, kırmızı biber, maydanoz, havuç, kuşkonmaz, marul, patlıcan, soğan, sebzelerinde zengindir. Bu besinleri zamanında tükettiğimizde yararı daha fazladır. Fakat bazı meyve-sebzeleri her yerde her mevsim bulmamız zordur. Örneğin kuşburnunu her zaman sağlama olanağımız yoktur. Bulamadığımız zamanlarda patatesi doğru pişirme yöntemleri ile tüketebiliriz veya maydanozda aynı şekilde her mevsim bulunabilen bir sebzedir.
C vitamininin en dayanıksız olduğunu söylemiştik. C vitamin; kesme, soyma, ezilme, kurutma gibi işlemler yapıldığında havadaki oksijen ile okside olur, vitamin aktivitesini kaybeder. Bilindik bir örnek olarak elmayı verelim. Elmayı soyup bıraktığımızda veya yarısını kesip beklettiğimizde elmada kararmalar gözlenir. Bunun sebebi C vitamini aktivitesinin azalmasıdır.
Varlığı ilk olarak meyve-sebze tüketmeyen denizcilerde diş eti kanamaları ile kendini gösteren skorbüt hastalığı ile anlaşılan C vitamini eksikliği; skorbüt hastalığına ek olarak gingivitis (diş eti iltihaplanması),peteşi ve purpura hastalıklarının oluşmasına sebep olmuştur. C vitamini yetersizliğinin oluşmaması için günlük 100 mg almalıyız.
Sağlıklı ve dengeli beslenmek amacımız olsun. Yeni bir yazımızda görüşmek üzere…
Yazarlar: AYŞE OKUR & MELİS BAYSAL
