YEŞİL ÇAY VE SAĞLIK ÜZERİNE ETKİLERİ
Çay sudan sonra dünya üzerinde insanların en çok tercih ettiği içeceklerden biridir. Günümüzde 3 çeşit çay tüketilmekte ve bunlar oolong, siyah çay ve yeşil çaydır. Yeşil çay üretimi, polifenol oksidaz enziminide içeren tüm yükseltgenme enzimleri inaktif hale getirmek için yüksek sıcaklık yada buharla şok soldurma, kıvırma, kurutma gibi aşamalar ile elde edilmektedir. Yeşil çayda bulununan polifenol içermesinden dolayı sağlık üzerine olumlu etkisi bulunmaktadır (1,2)
YEŞİL ÇAY ‘DA BULUNAN POLİFENOL BİLEŞENLER
Polifenoller, flavanoidler ve fenolik bileşikler olmak üzere 2’ye ayrılır. Yeşil çayda flovonoidler; kateşin, kateşin türevleridir. Kuru ağırlığın %30’ u kadar kateşin türevleri bulunmaktadır. Epikateşin gallat (ECG), epikateşin (EC), Epigollakateşin gallat (EGCG), epigollakateşin (EGC) gibi yeşil çayda bulunan kateşinlerdir. Bu kateşinlerin yeşil çayda bulunma sıralarına bakacak olursak ECG ≤ EC < EGC < EGCG şeklinde sıralanmaktadır. Yapılan çalışmalara göre kateşinlerin E ve C vitaminleri gibi çok güçlü antioksidant kapasiteye sahiptir.
Yeşil çayda bulunan flovaneller ise; mirsetin, rutin, kemferol, kuersetin başlıca bulunan flovonellerdir. Flovon bileşenleri genellikle glikozid formda bulunmaktadır (1,2).
YEŞİL ÇAYIN SAĞLIK ÜZERİNE ETKİSİ
Oksidatif stres, homeostataik mekanizmanın bozulması sonucunda ROS (reaktif oksijen türleri) açığa çıkarak DNA hasarına ve makromoleküllerin hasarına hücre ölümlerine neden olur. Oksidatif stres, diyabet, atereskleroz, hipertonsiyon, kanser ve inflamatuar gibi hastalıklara neden olmaktadır. A, C , E vitamini ve polifenol bileşenler antioksidant maddeler olduğundan bu tür ROS oluşumunu engellemektedir.
Yeşil çayda bulunan kateşin, kaemferritin, theaflavin, izoviteksin, striktin 5 polifenol bileşen antioksidasyon mekanizması üzerinde etkileri bulunmaktadır. Yapılan çalışmalarda, yeşil çayın anti kansorojen, anti iflamatuar, apoptotik, metebolizmayı hızlandırdığı antisklerotik, mutajen aktiviteyi önlediği bir çok çalışma ile kanıtlanmıştır. Yeşil çayda bulunan ECCG kateşini proteine bağlanarak nitrik oksit aktiviteyi önlediği ve tümör oluşumunu önlediği yapılan çalışmalar arasındadır.
Deney hayvanları ile yapılan çalışmalarda ise; yeşil çayın sindirim sistemi, karaciğerde, akciğerde, meme bezlerinde anti kansorojen etkisi göstererek tümör gelişiminin baskılandığı kanıtlanmıştır. Yapılan çalışmalarda flovonellerden, mirisetin, kuersetinin anti kansorojenik etkileri bulunmuştur. Yeşil çayda bulunan ECGG’ nin proteaz aktiviteyi düzenleyerek, romatoid artriti önlediği, diyabetik retinopatiyi önlediği yapılan çalışmalar arasındadır. Ayrıca yeşil çayda bulunan polifenollerin anti bakteriyel aktivitesi ve streptecocus mutans bakterilerin aktivitesini engelleyerek diş çürüğü, tartar oluşumu ve ağız kokusunuda önlediği yapılan çalışmalar arasındadır. Çayda bir çok fenolik bileşenleri barındırdığı ve özellikle yeşil çayın antioksdant kapasitesinin bir çok hastalığa karşı koryucu özelliği bulunmaktadır (3,4).
KAYNAK
- TOSUN, İ., & Karadeniz, B. (2005). Çay ve çay fenoliklerinin antioksidan aktivitesi. Anadolu Tarım Bilimleri Dergisi, 20(1), 78-83.
- ATALAY, V. E. (2018). Yeşil Çaydaki Antioksidan Moleküllerin Özelliklerinin Kuantum Kimyasal Yöntemler ile İncelenmesi. Journal of the Institute of Science and Technology, 8(4), 55-65.
- Şahin, H., & Özdemir, F. (2006). Yeşil çayın sağlık üzerine etkisi. Türkiye, 9, 24-26.
- , Coşkun, T. (2005). Fonksiyonel besinlerin sağlığımız üzerine etkileri. Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Dergisi, 48(1), 61-84.
