Sinameki
Sinameki (Cassiaangustifolia) Fabaceae familyasına ait çok yıllık bir çalıdır. Pakistan, Hindistan, Arap ülkeleri, Sudan, Çin, Kenya, Avrupa, İngiltere ve Güney Afrika dahil olmak üzere dünya genelinde ekilmiştir. Sinamekide flavonoidler, pinnitolos (polioller), asidik polisakaritler ve mineral maddeler bulunur. Aynı zamanda, sansosid A ve B olarak bilinen iki tip glukozit ve mirisil alkol, antrakinon türevleri, galaktoz, arabinoz, rhamnoz ve galakturonik asit, kriyofanik asit, salisilik asit, reçine, mannitol ve eser miktarda uçucu yağ içeren diğer bileşikleri içerir (1).
Memleketimizde yaprakları etkili bir müshil olarak çok kullanılan ve “sinameki” olarak bilinen bu türler Anadolu’da doğal olarak yetişmemektedir. Bununla birlikte Senna cinsinin bir üyesi olan Senna corymbosa (Lam.) H.S. Irwin &Barneby ülkemizde süs bitkisi olarak yetiştirilmektedir (2).
Sinamekinin müshil etkisinden sorumlu olan bileşikler antrakinon glikozitleri (özellikle Sennozit A ve B) olarak bilinir (3). Ayrıca, halk arasında ekspektoran, yara iyileştirici, karminatif amaçlı ve cilt rahatsızlıklarında, dizanteri, gonore, hemoroid tedavisinde, dispepside ve yüksek ateşte de kullanılmaktadır.
Türkiye’de her beş kişiden birinde görülen kabızlık
Bu problemi yeterince lifli besin tüketmemiz veya fiziksel aktivite yetersizliği gibi sebeplerle ortaya çıkmaktadır. Bu durum kişilerin yaşam kalitesini düşürmekte ve çözüm seçenekleri arasında ise bitkisel ürünler en büyük yeri tutmaktadır. Bu noktada en çok rağbet gören bitkisel drogların başında sinameki gelmektedir. Fakat bu konu son derece hassastır. Kullanıldığı zaman laksatif etkisi ile kişileri rahatlatan bu droğun kullanımında çok dikkatli olunması gerekmektedir. Uzun süreli veya aşırı dozda kullanımı, su kaybı ve elektrolit dengesizliğine neden olabilir. Metabolik asidozis ya da alkalozis, malabsorbsiyon, kilo kaybı, albuminüri ve hematüriye sebep olabilir. Yetişkin hastalarda sürekli kullanımında halsizlik ve ortostatik hipotansiyon görülebilir. Sinameki yapraklarının kronik kullanımında, kolon anatomisinde değişiklikler ve katartik kolon görülebilir. Antrasen türevlerinin uzun süreli kullanımını takiben kolonda karsinojenik etki gösterip göstermediği konusu ise henüz açıklığa kavuşturulamamıştır (4).
|
BİTKİNİN ADI |
Latince: CassiaangustifoliaVahl.
İngilizce: Tinnevellysenna Türkçe: Sinameki Sinonimi (varsa):Cassiasenna L., Senna alexandrina Mill. |
| FAMİLYASI | Fabaceae (Leguminosae) |
| KULLANILAN KISMI | Kurutulmuş meyve ve yaprakları |
| GÜVENLİLİKLE İLGİLİ UYARILAR | Bağırsak tıkanıklıkları ve daralması, apandisit, inflamatuvar bağırsak hastalıkları (örneğin crohn hastalığı, ülseratif kolit) durumunda kullanılmamalıdır.
Bir haftadan fazla kullanılmamalıdır. Çocuklarda 12 yaş altında kullanılmamalıdır. Kaşıntı, döküntü, eritem görülebilir. Aktif maddeye karşı aşırı duyarlılık gelişebilir. Karın ağrısı ve spazm görülebilir. Uzun süreli ve yüksek dozda kullanımında bağırsak tembelliğine ve suelektrolit dengesi bozukluğuna ve toksik hepatite neden olabilir. Aşırı dozda elektrolit ve sıvı dengesizliğine yol açtığından dikkatli kullanılmalıdır. Özellikle böbrek rahatsızlığı olan kişilerde hekim kontrolünde kullanılmalıdır. Yeterli veri olmaması sebebiyle hamile ve emziren kadınlarda kullanılması önerilmez. Kullanımı süresince hastalık belirtilerinin geçmemesi durumunda veya kullanımı sırasında istenmeyen etki görülürse hekime danışılmalıdır. Bitkisel ürünlerle tedavi konusunda eğitim görmüş hekim ve eczacı denetiminde kullanılmalıdır. |
| İLAÇ ETKİLEŞMELERİ VE DİĞER ETKİLEŞMELER | Kardiyak glikozitler, antiaritmik ilaçlar, diüretikler, adrenokortikosteroidler ve meyan kökü ile etkileşim gösterir. |
| LİTERATÜR | 1) Who monografları, 1999 2) EMA Monografları, 2017 3) ESCOP Monografları, 2003 |
Kaynaklar
- Naz, Huma, et al. “Indian Senna.” MedicinalPlants of South Asia. Elsevier, 2020. 439-449.
- Erduran Nemutlu F. Çanakkale’de dış mekan süs bitkisi işletmelerinin değerlendirilmesi. Kastamonu Univ J For Fac 2013; 13: 72-83.
- Metzger W, Reif K. Determination of 1,8-dihydroxyanthranoids in Senna. J Chromatogr A 1996; 740: 133-8.
- Metzger W, Reif K. Determination of 1,8-dihydroxyanthranoids in Senna. J Chromatogr A 1996; 740: 133-8.
Yazar Diyetisyen Rahel ÖNEÇ
