YAYGINLAŞAN OBEZİTE
Obezite vücut yağ oranının genel sağlığı bozacak ölçüde artmış olmasıyla tanımlanmaktadır. Özellikle abdominal bölgede aşırı yağ birikimi uzun vadede Tip 2 diyabet, hipertansiyon, kalp ve damar hastalıkları ve uyku apnesi gibi metabolik sendromlarla kişiyi baş etmek zorunda bırakır. Bireyin makro ve mikro besin öğesi ihtiyaçlarını dengeli bir şekilde karşılayan tıbbi beslenme tedavisi,egzersiz ve yaşam tarzı değişikliği ile sağlıklı kilo vermek mümkündür.
Toplumda kabul gören vücut algısı ve estetik kaygılar sağlığı olumsuz yönde etkileyen ve obeziteye eşlik eden rahatsızlıkların önüne geçince herkes en kısa yoldan kilo vermenin peşine düşmüş durumdadır. Özellikle şunu belirtmek istiyorum : Sizi ve bedeninizi sizden daha iyi kimse tanıyamaz. Kilo verme sürecinde kendinize gerçekçi hedefler koyun ve beslenme uzmanından destek alın. Diyetisyen olarak ayda 2-4 kg kilo kaybının sağlıklı olduğunu rahatlıkla söyleyebilirim.
Kilo verme hızı bireyin metabolizmasına,vücut kompozisyonuna,fiziksel aktivitesine ve diyete uyum sağlama yeteneği gibi bir çok faktöre bağlı olarak değişir. Bu süreçte kendinizi kimseyle kıyaslamayın. Beslenme programı kişiye özeldir. Bu nedenle danışanlarımızdan tam kan tahlili, üç günlük besin tüketim günlüğü, aile öyküsü vb. almadan diyet yazmamaktayız. Elinize geçen üstünkörü diyetleri uygulamamanızı tavsiye ediyorum.
Obezitede kullanılan tanı kriterlerinden biri sıkça duyduğunuz beden kitle indeksidir. Bu indeks vücut ağırlığının boyun metre cinsinden karesine bölünmesiyle bulunur. Vücudun genel durumu hakkında bilgi verir. 18,5–24,99 arası normal sağlıklı, 25–29,99 arası hafif şişman, 30 ve üzeri ise obeziteyi ifade eder.
İkinci kriter ise bel çevresidir. Kadınlarda 88 cm,erkeklerde 102 cm üzeri obezitenin göstergesi sayılmaktadır.
Üçüncü kriter vücut yağ yüzdesidir.Yağın yüzdesi kadar dağılımı da ciddi önem taşır.Sağlıklı yağ yüzdeleri erkeklerde 8-15,kadınlarda 15-22 aralığıdır.
Obezite ne gibi sağlık sorunlarına yol açıyor sorusunun cevabı epey uzun ve üzücü. Karaciğer yağlanması ve safra taşları,artan kolon,rektum,prostat,meme ve over kanser riski, osteoporozis, aterosklerozis, horlama ve uyku apnesi, yüksek tansiyon, menstrüel düzensizlik…
Obez bireyin tedavisinin başarılı olması doktor, diyetisyen ve psikologtan oluşan ekibin sürekli iletişim halinde olmasına bağlıdır. Bariatrik cerrahiye başvurmak için belli kriterler aranmaktadır. Bunlardan birincisi beden kitle indeksinin 40’ın üzerinde olmasıdır. Bu durumda komorbidite şartı yoktur. Beden kitle indeksi 35 üzeri olan hastalarda ise en az bir komorbidite bulunmalıdır.
Düşük enerjili şok diyetler ani kilo kayıplarına neden olabilir. Bilmeniz gereken şu ki tartıda eksiye düştüğünüzde bunun sudan mı kastan mı yağdan mı olduğunun farkına varmak. Günlük ihtiyacınız olan kalorinin yüzde 55-60’ı karbonhidratlardan,yüzde 15’i proteinlerden,yüzde 25-30‘u yağlardan oluşmalıdır. Sağlıklı bireyin protein ihtiyacı kg başına 0,8-1 g’dır. Fazla protein tüketimi böbreklerinize aşırı yük bindirir, idrarla kalsiyum atımını arttırır. Günde en az 8-10 bardak su içmelisiniz. Çay, kahve gibi diüretik etkisi olan içecekleri tükettiğinizde bu miktarı arttırın. Diyet posası kaynaklarımız sebze,meyve,kurubaklagiller ve tam tahıllar beslenmenizde geniş yer tutmalıdır.
Günlük önerilen lif miktarı 25-30 g’dır. Lif midenin boşalma hızını azaltarak tokluk hissini uzatır. Beynin tokluk hissini algılaması 20 dk sürmektedir. Bu nedenle 20 dk’dan önce sofradan kalkmayınız,iyi çiğneyiniz ve yavaş yemeyi alışkanlık haline getiriniz. Sık aralıklarla beslenmek kan şekeri regülasyonunun sağlanması ve bir sonraki öğünde gereğinden fazla yenmemesi açısından faydalıdır.Bu nedenle sonuna kadar ara öğünün önemini ifade etmekten vazgeçmemekteyiz.
Herkese sağlıklı günler dilerim.
Gamze SIĞIRTMAÇOĞLU
